ارگونومی یا فاکتور های انسانی به یک زبان ساده مبحثی است که به موضوع بهینه سازی شرایط برای سلامتی انسان در محیط های گوناگون کاری و زندگی میپردازد.

این مقوله در زندگی امروز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده است و در بسیاری از کشور ها سازمان ها و کارفرمایان برای کمک به حفظ سلامتی پرسنل خود برای بهره وری و بازدهی کاری بهتر و همینطور بهبود وضعیت سلامت اجتماعی به آن می پردازند. اما متاسفانه همچنان بسیاری از افراد از آن آگاهی لازم را ندارند و کمبود دانش در این زمینه باعث افت وضعیت سالمتی فردی و اجتماعی میگردد. از آنجا که خوانندگان مجله علم و عضله ورزشکاران عزیزی هستند که نه تنها به دنبال دستیابی به اهداف ورزشی خویش بوده بلکه به حفظ سلامتی بدن خود برای دراز مدت نیز می اندیشند, بر آن شدیم تا به توضیح و آموزش در مورد این مقوله مهم بپردازیم تا با بکار گیری آن ورزشکاران بتوانند در حفظ سلامت اندام خویش کوشاتر باشند. همه ما هر روزه بسته به وضعیت زندگی خود در محیط ها و شرایط گوناگونی همچون محیط کار، مراکز آموزشی، فعالیت های خانه و غیره به سر می بریم. در هر یک از این محیط ها بدن ما در شرایط و وضعیت های گوناگونی دقایق و ساعات زیادی را سپری می نماید. چنانچه دانش لازم را در مورد وضعیت مطلوب بدن در هنگام ایستادن، نشستن،کار کردن و حتی دراز کشیدن در اختیار ند ا شته با شیم ، ارگونومی یا فاکتور های انسانی در دراز مدت به علت وضعیت و حالت نا مطلوب، سلامتی بخش های گوناگون بدن به خطر می افتد. از آنجا که مبحث ارگونومی بسیار گسترده است در این مقاله تنها به بخشی از این مبحث در مورد برخی از اندام های بدن می پردازیم و در شماره های آتی مجله قسمت های دیگر را پوشش می دهیم.همواره به خاطر داشته باشید که چنانچه برایتان امکان ایستادن بر قرار است پس در حین انجام کارتان نشینید و کارتان را ایستاده انجام دهید. در طی انجام هر کاری که هستید اگر برایتان امکان راه رفتن و انجام کار وجود دارد پس سر جای خود ایستاده نمانید و راه بروید. مورد دیگر اینست که قرار دادن بدن در یک حالت و وضعیت برای مدت طولانی کار نادرستی است، از این رو در انجام هر کاری که هستید همواره حالت خود را تغییر دهید و به یاد داشته باشید که بهترین حالت برای بدن شما، حالت و وضعیتی بعدی بدن تان است.

چنانچه می توانید انجام کاری را با دست و یا توسط اعضای بدن خود انجام دهید، تا آنجا که ممکن است از ماشین ها کمک نگیرید. به عنوان مثال اگر میتوانید مسیر منزل تا باشگاه ورزشی را پیاده بروید تا حد امکان از وسایل نقلیه استفاده نکنید. اگر می توانید خودتان کاری را انجام دهید از دیگران که در حال حرکت هستند درخواست انجام آن کار را نخواهید و به حالت نشسته خود ادامه ندهید. به جای آن اندکی راه بروید و این کار را شخصا انجام دهید. نشستن برای مدت طولانی متابولیسم بدن را پائین می آورد و از سوی دیگر همچنانکه سن افزایش می یابد نیز در صورت دنبال نکردن رژیم غذایی مناسب و تمرینات ورزشی متابولیسم کاهش می یابد و همانطور که میدانیم برای یک بدنساز، ورزشکار و یا یک فرد عادی متابولیسم پائین مورد مطلوبی نیست.پائین آمدن متابولیسم میتواند قدرت بدنی، تناسب اندام و سالمتی شما را کاهش دهد. در واقع زمانی که فردی به جای درخواست از دیگران برای انجام کاری، شخصا کار های خود را انجام میدهد جدا از مسئله اخلاقیات در ابتدا به بدن خویش منفعت میرساند و در جهت داشتن سلامتی فردی خود قدم برمیدارد. با توجه به این موارد با نشستن در جای خود، شخصا به پائینتر آمدن متابولیسم بدن خویش کمک نکنید.

مبحث ارگونومی و کمر درد

بسیاری از کمردرد ها حاصل از قرار دادن بدن در حالتی نامناسب و طریقه اشتباه نشستن است. در ابتدا ممکن است فرد به اهمیت طریقه صحیح نشستن پی نبرد اما به مرور زمان نشستن نا مناسب طی ساعت های فراوان روزمره زندگی فرد, درد های کمری را به وی اهدا می کند. از آنجایی که بسیاری از افراد بسته به شرایط کاری و همچنین وجود کامپیوتر و نیاز به نشستن در مقابل آن، ساعات زیادی را در شبانه روز در وضعیت نشسته به سر میبرند، انتخاب صندلی مناسب بسیار با اهمیت است.همواره در مورد انتخاب و خرید صندلی کار خود بسیار دقت نموده و به این موارد توجه نمایید. صندلی را انتخاب نمایید که بخش های گوناگون آن قابل تنظیم باشد. این بخش ها شامل ارتفاع صندلی و بخش تکیه گاه و همچنین دسته های صندلی است. همانطور که می دانیم ارتفاع صندلی برای افراد به علت تفاوت در قد و آناتومی، متفاوت است. در مورد عرض دسته های صندلی که قرار است به عنوان حمایت کننده و استراحت دهنده دست های شما باشد توجه داشته باشید که عریض بودن بیش از حد دسته ها خیلی بیشتر از عرض شانه های شما صندلی مناسبی برایتان نیست چراکه در دراز مدت باعث احساس درد و خستگی در شانه ها می گردد. صندلی کاری باید قابل چرخش 360 درجه باشد تا با دادن این امکان به اشخاص، فرد بتواند برای برداشتن اشیاء از اطراف خود به راحتی چرخیده و همچنین در طی ساعات کاری طوالنی بتواند با چرخاندن کمر از حالت ثابت و یکنواخت خارج شود.بسیاری از افراد فکر می کنند نشستن به حالت 90 درجه و قائم بر روی صندلی بسیار مناسب است،در حالی که این چنین نیست. تگیه گاه صندلی شما باید به گونه ای باشد که بتوانید زاویه آنرا بیش از 90 درجه تنظیم نمایید و در هنگام نشستن زاویه پاها و کمرتان بیشتر از 90 درجه باشد. این بدان دلیل توصیه می گردد که نشستن بر روی صندلی با زاویه 90 درجه باعث فشار بیشتر بر روی دیسک های کمر فرد گشته و به مرور باعث ایجاد کمردرد میگردد. همانطور که می دانیم با توجه به انواع صندلی های کاری موجود در بازار ممکن است پیدا کردن صندلی که ارتفاع، تکیه گاه، عرض دسته ها و دیگر قسمت های آن همگی قابل تنظیم کردن باشد، کار راحتی نیست اما باید تلاش نماییم که صندلی کاری را انتخاب نماییم که بیشترین امکان تنظیمات و سفارشی کردن را در اختیار ما می گذارد. لازم به ذکر ایست که افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض خطر کمردرد می باشند. همچنین اشخاصی که در محیط های کاری باید برای ساعت های متوالی و دراز مدت نشسته باشند و یا در حالت ایستاده باشند خطر کمردرد بیشتری آنها را تهدید میکند. از این رو در میان ساعات کاری خود استراحتی کوتاه مدت داشته باشید. توصیه میشود هر دو ساعت کار 15دقیقه استراحت داشته باشید و همچنین در این خالل نیاز به استراحت های کوتاه تر مانند 30 ثانیه در هر 10 دقیقه کار هستید. به تغییر وضعیت و حالت بدنی خود در طی ساعات کاری و همینطور تغییر از حالت نشسته به ایستاده و یا راه رفتن از حالت ایستاده در هنگام استراحت های خود توجه نمایید