در اهمیت و نقش کهن سرزمین قزوین می توانبه سابقه ی طولانی آن در زمینه ی وجود تمدن های بشری و نیز قرار گرفتن به عنوان پل ارتباطی میان شرق و غرب کشور ایران اشاره کرد. در این مقاله نگاهی به قدمت تاریخی استان قزوین انداخته و به آن می پردازیم.

2. قزوین از اسلام تا پایان سلسله ی صفویان :

سپاهیان مسلمان در سال 24 هجری به ربهری برائبن عازب روانه ی قزوین شدند. مردم این هر در نهایت به دین مبین اسلام مشرف گشتند.با سقوط ساسانیان ،مردمان نواحی شمالی قزوین که دیگر مانعی در بابر خویش نمی دیدند شروع به تاخت و تازهای جدیدی در اطراف شهرهای ری، قم ، کاشان و قزوین کردند .حاکمان مسلمان برای مقابله با این حملات ویرانگر تلاش کردند تا بر استحکام و توان شهر قزوین در باربر این اقوام بیفزایند؛ از این رو علاوه بر تشویق مردم به سکونت در این شهر ،درباره ی فضیلت سکونت در اننیز احادیثی را از ول پیامبر و معصومین علیه السلام  در دوران عباسیان رواج دادند .خلیفه ی عباسی موسی الهادی زمانی که به شهر قزوین رسید، دستور داد تا در برابر  قزوین شهری بنا کردند و آن را مدینه موسی نامیدند. در سال 192 هجری هارون الرشید (170_193 هجری قمری ) به شهر قزوین وارد شد .او که شاهد رشادت ها و جوانمردی های مردم قزوین در مقابل مهاجمان شمالی بود فرمان به ساخت مسد عتیق قزوین داد.علاوه بر آن بارویی دور تا دور مناطق کوچک قزوین کشیده شد و به این ترتیب ، قزوین شکل منسجم و مرتبی پیدا کرد .حمدالله مستوفی قزوینی مورخ و جغرافی دان عصر ایلخانان مغول می نویسد: " در سال 253 هجری قمری پس از بر کشیدن حصار شهر توسط موسی بن بوقا قزوین دارای 206 برج و دروازه بوده است."

از جمله حوادث مهم قزوین سفر امام رضا علیه السلام به این شهر ، در سال 201 هجری بود. امام رضا علیه السلام به طور مخفیانه ئارد شهر قزوین شده و در منزل داود بن عیسی فرود امدند و پسر دو ساله ی ایشان از آنجا فوت کرد مه امروزه آستانه ی شاهزاده حسین علیه السلام نامیده می شود.با ظهور حسن صباح در قلعه ی الموت (سال های حکومت 483_518 هجری قمری ) توجه حاکمان سلجوقی به قزوین افزوده شد. انان که خود را نماینده ی دستگاه خلافت عباسی می دانستند از قزوین به عنوان پایگاهی علیه اسماعیلیه استفاده کردند.

ورود سپاهیان مغول به ایران موجب ویرانی های بسیاری شد با ورود آنان به شهر قزوین ، مردم شهر تا سه روز با رشادت و شجاعت در مقابل مغولان مقاومت کردند اما در نهایت سپاه مهاجم وارد شهر شد و خسارات فراوانی بر آن وارد کرد.پس از پایانحکومت مغولان و نبود حکومت قوی ، صفویان توانستند دولتی نیرومند در ایران تاسیس نمایند و ثبات و نظم را بهکشور بازگردانند. در زمان شاه تهماسب اول (930_948 هجری قمری ) قزوین به عنوان پایتخت ایران برگزیده شد و این موجب رونق و توسعه ی شهر گردید و واحد های تجارتی جدید هم چون :کاروانسرا ها ،بازار ها و قیصریه ها در آن بنا شد کالاها از نواحی مختلف به سوی آن سرازیر شد و را های تجارتی توسعه و رونق یافت . با وجود انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان که به علل مختلف از جمله کمبود آب در این شهر صورت گرفت،از اهمیت شهر قزوین کاسته نشد بلکه در پایان حکومت صفویان مجددا به مدت 3 سال به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.

3. قزوین از افشاریه تا جمهوری اسلامی ایران:

نادر شاه افشار موسس افشاریه (1148_1160 هجری قمری ) پس از پیروزی بر افغان ها عازم قزوین شد.او به هنگام اقامت در قزوین تاجی را که بزرگانی محلی در اختیارش نهاده بود به سر نهاد ودر داخل ارگ قزوین کوشکی نهاد و تالاری برای پذیرایی پی افکند که با نام تالار نادری معروف شدبا مرگ نادر و در هم ریختگی اوضاع کشور ، کریم خان زند (1163_1193 هجری قمری ) بر تخت پادشاهی ایران نشست. قزوین در این دوره جزئی از حاکمیت این سلسله به شمار می رفت. با تاسیس سلسلهی قاجاریه قزوین توسط حکام منصوب دربار قاجار یا نایبان آنان که بیشتر از شاهزادگان و وابستگان دربار بودند اداره می شد .

در انقلاب مشروطه که در سال 1258 هجری شمسی در ایران رخ داد و منجر به تشکیل کجلس و تدوین قانون اساسی و قوانین مشروطه شد ،مردم قزوین نیز از پیشکامان این نهضت بودند.

با فرا رسیدن جنگ جهانی اول (1293 هجری شمسی )قزوین نیز به اشغال دولت های روس و انگلیس درآمد . پایان جنگ رضاشاه به کمک انگلیسی ها توانست بر تخت سلطنت ایران تکیه کند . چایان سلطنت رضاشاه در ایران (1320 هجری شمسی ) مصادف با اشغال کشورمان توسط نیروهای انگلیس و شوروی بود .محمد رضا پهلوی که پس از استعفای پدرش ،پادشاه ایران شده بود به جای تکیه بر سرمایه های مادی و معنوی کشورش،اسیر سیاست های دولت استعمار گردید و برای از بین بردن آزادی و حاکمیت قانون اساسی ،ازهیچ تلاشی فرو گذار نکرد.

در سال های اولیه ی نهضت 15خرداد 1342 که به رهبری امام خمینی علیه  دستگاه وابسته ی پهلوی یه بیگانگان شروع شده بود ، در قزوین انجمن ها و گروه های مبارز در قالب هیئت های مذهبی در مدارس دینی و غیر دینی ،بازار و مساجد شکل گرفتند و مبارزین به چهره های شناخته شده مبارزه در عرصه ی ملی تبدیل شدند. 

عمق و ریشه ی مبارزه تا جایی بود که در همان سال های آغازین شکل گیری نهضت ،ساواک تصمیم به جدایی ساواک قزوین و تبدیل ان به پایگاه منطقه ای گرفت. با اوج گیری انقلاب اسلامی در سال 1357 مردم استان قزوین ،همراه و همگام  با سایر مردم انقلابی ایران،صنوف خود را برای مبارزه با رزیم پهلوی منسجم کردند. آنان علی رغم فضای اختناق ، در مناسبت های مختلف و در طی مبارزه با رژیم طاغوت با چخش اعلامیه و نوار کتاب و سرودن اشعار انقلابی، تشکیل مجالس برای شهیدان و برپایی سخنرانی و راهپیمایی ، در به ثمر نشسستن انقلاب اسلامی ایران نقش خود را به خوبی ایفا کردند و لازم به ذکر است که نقشه ی کودتای اسفند 1299 در محل گراند هتل قزوین (خیابان پیغمبریه فعلی ) با حضور رضا خان میر پنج و سید ضیا الدین طباطبایی و آیرون ساید انگلیسی طراحی شد.