شهرستان تاکستان قزوین پایتخت انگور ایران می باشد و آداب و رسوم مردم تاکستان بسیار خاص و در نوع خود کم نظیر می باشد.

آشنایی کامل با آداب و رسوم مردم تاکستان

تاکستان یکی از شهرستان های استان قزوین ایران است که نام پیشین سیاه دهن (به تاتی: سیادون) بوده است. شهرستان تاکستان، مهمترین منطقهٔ تات نشین ایران و حتی جهان و به دیار تات ها مشهور است. مردم شهر تاکستان دارای فرهنگ، آداب و سنن خاص و کم نظیری هستند که در این بخش از فرهنگ و هنر پین وین به بیان برخی از  این آداب و رسوم پرداخته ایم.

زبان مردم تاکستان

مردم شهر تاکستان و شهر اسفرورین و روستاهای قرقسین، خروزان تات هستند و به تاتی سخن می گویند. تاتی از شاخه زبان های شمال غربی و  از زبان های باستانی است و نزدیکی ساختمان دستوری و آوایی آن به زبان های ایرانی کهن مانند مادی قابل اثبات است. 

آداب و روسوم عید نوروز مردم تاکستان

چهارشنبه سوری:

قبل از شروع نوروز مراسم چهارشنبه سوری [کِله کِله چارشنبه] برگزار می شد و تات ها برای این مراسم یک شعر به زبان تاتی می خواندند:

عید بُومه چارشنبه سوری/ گَلبَرَ بِشکِنج، تاکِنه، حوری/ آتش جو رَیَه سو کویَه، فوری

 بدین معنی : عید آمد و چهارشنبه سوری است و تاکنه یعنی همان ظرف سفالی قدیمی را بشکن و در سه جا آتش مهیا کن.

آنها معمولا سه توده آتش بر پشت بام ها می افروزند و روی آتش اسپند می ریزند و می گویند:

«زَردِیم بَا اِشته   سُرخی با چِمِه » surxi  ba  cemeh    /     zardim  ba estah   »       

یعنی: زرد رویی، بیماری و ناتوانی را از من بستان و سرخی، شادابی و تندرستی را که در خود داری به من ببخش.

و یا به فارسی می گویند «کُله کُله چارشنبه، چرا دیر آمدی، حلوای شیراز آمدی، سرخی تو از من، زردی من از تو»

یعنی: زرد رویی، رنج، پیسی و هر چه بلا و نکبت است تو ای آتش ای رهاننده از من بگیر و سرخ رویی، شادابی و طراوت را به من ارزانی دار.

آتش در نظر تات زبانان مظهر روشنی، پاکی، طراوت، سازندگی، زندگی، سلامت و تندرستی و درنهایت مظهر خداوند است. مردم تات زبان تاکستان پس از پایان آتش افروزی خاکستر آن را داخل آب جاری می ریزند و معتقدند که هر کشت گاه با آن مشروب شود حاصلش پربرکت می شود.

تات های تاکستان بر اساس یک باور قدیمی در چهارشنبه سوری ظرف سفالی بزرگی یا همان تاکِنه که از آن در طول سال استفاده می کردند، بر بالای پشت بام برده و آن را به پایین انداخته و می شکستند تا با شروع سال نو کهنگی را از خود و خانه دور کنند. 

پِلا بری

در شب عید  خانواده داماد برای نامزد (عروس) در مجموعه ی مسی بزرگی یک بشقاب پلو، میوه جات، کشمش، شیرینی، بادام، لباس، حنا، صابون، تخم مرغ، نقل، چارقد، چادر، کفش، جوراب، شانه، آینه، طلا و زیور و ... گذاشته و سرش را با پارچه ای می کشیدند، می بردند سپس خانواده عروس به آورندگان عیدی و پلوی عروس عیدی از قبیل جوراب و غیره می دادند.

مراسم عید نوروز

نوروز جشن ملی ایران و تات زبانان ،جشن تجدید پیمان دوستی ،صمیمیت و زدودن غبار کینه و دشمنی است . تات ها ایام نوروز را مقدس می دانند و مورد توجه قرار می دهند. آنها در پاییز پس از جمع کردن محصولاتشان سهم نوروز را جدا می گذارند. 

مردم تات از چند روز قبل ازعید آجیل و شیرینی تهیه کرده و تخم مرغ  آب پز کرده و به رنگ های گوناگون در می آورند. آن ها یک ساعت قبل از موقع تحویل سال سفره ی عید را می چینند بر سر سفره فقط قرآن، سبزه، شیرینی «گیردیه»، «اَگِردَک»، آینه، گلاب و آجیل، تخم مرغ رنگ کرده، «قیسی» ( زردآلوی خشک شده )، انجیر و ... می گذاشتند.

مردم تات عقیده دارند نام حیوان هر سال در زندگی عمومی اثر دارد. آنها سال گاو و گوسفند را سال فراوانی و وفور نعمت و امنیت می دانند و سال موش، پلنگ، خرگوش، نهنگ، مار، میمون و خوک خوب نمی دانند و معتقدند سال مار مردم از سختی زندگی مانند مار پوست می اندازند. اهل خانه ی تات با هم بر سر سفره ی تحویل سال حاضر می شوند و سعی می کنند کینه ها و اختلافات را بر طرف می کنند.

روز عید تعطیل ملی و عمومی است و قبل از طلوع آفتاب در خانه های تات ها باز است و جلوی در آب و جارو شده آماده پذیرایی است . آنها هنگام تحویل سال چند آیه ای تلاوت می کنند و بعد از خواندن و یا دیدن قرآن، در آینه نگاه می کنند. چون بعضی تصور می کنند که دیدن روی برخی از مردم در اول سال خوب نیست و به اصطلاح شگون ندارد.

برای خواندن ادامه ی مطلب کلیک کنید