عملکرد صحیح سیستم ایمنی برای ادامه ی زندگی ما ضروری است. زیرا بدون وجود آن، بدن در مقابل حملات انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به شدت آسیب‌پذیر میگردد. نباید اهمیت رعایت بهداشت، شستن منظم دست‌ها و واکسیناسیون را در برابر ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا نادیده گرفت. ولی علل های دیگری هم هستند که می‌توانند بر عملکرد سیستم ایمنی بدن اهمیت به سزایی داشته و قدرت آن را برای روبرویی با بیماری‌ها کاهش دهند. در این مقاله شما را با عوامل مهمی که باعث ضعف سیستم دفاعی بدن می‌شوند، آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.

دلایل مهم تضعیف سیستم ایمنی بدن

سیستم لنفاوی بدن که شامل غدد و  عروق لنفاوی است،  قسمت مهمی از سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهد. عروق لنفاوی، لوله‌های باریکی هستند که مانند عروق خونی در تمام بدن پراکنده شده‌ و مایع شفافی به نام لنف در آن‌ها جریان دارد. لنف شامل مایع بافتی، سلول‌های ایمنی و مواد زائد است. غدد لنفاوی، توده‌های کوچک و لوبیایی شکلی میباشند که توسط عروق لنفاوی به یکدیگر وصل شده اند. گلبول‌های سفید، از دیگر اجزای سیستم ایمنی میباشند  که همواره در جریان خون گردش می‌کنند و به دنبال مهاجمان بیماری‌زا می‌گردند تا از ما در مقابل آن‌ها محافظت کنند.

علت های بسیاری می‌توانند روی اعضای مختلف سیستم ایمنی اثر منفی داشته باشند. تضعیف این سیستم موجبخستگی و تأخیر در التیام زخم‌ها می‌شود و نیز احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون مانند سرماخوردگی و آنفولانزا و کرونا را افزایش می‌دهد. علل زیر از رایج ترین و مهم‌ترین دلایلی  هستند که باعث مختل شدن فعالیت سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

1. کم خوابی

بهره نبردن از خواب کافی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های ویروسی یا میکروبی را بالا برد. همچنین، کمبود خواب موجب می‌شود که مدت زمان زیادی طول بکشد تا حال شما بهبود پیدا کند. زیرا بدن شما نمی‌تواند برای مبارزه  با علت  بیماری‌زا به قدر کافی سلول‌ها و پروتئین‌هایی را که به آن‌ها آنتی بادی می‌گویند، بسازد. بدن برخی از پروتئین‌ها را که به سیستم ایمنی کمک می‌کنند، تنها در هنگام خواب ترشح می‌کند.

2. استرس و اضطراب

استرس و نگرانی موجب مختل شدن فعالیت سیستم دفاعی بدن میگردند. تنها داشتن افکار مضطرب‌کننده می‌تواند پاسخ ایمنی بدن را در کمتر از 30 دقیقه ضعیف کند. استرس زیاد و مداوم عوارض منفی بیشتری را به دنبال دارد و احتمال ابتلا به آنفولانزا، کرونا، زونا و دیگر بیماری‌های ویروسی را بالا میبرد. استرس موجب می‌شود مغز تولید هورمون کورتیزول را بالا برده و افزایش این هورمون عملکرد سلول‌های سیستم ایمنی را در از بین بردن عفونت‌ها مختل می نماید.

حمایت شدن از طرف دوستان و اعضای خانواده و استفاده از روش های  آرامش‌بخش مثل یوگا و مدیتیشن در کاهش استرس تاثیر زیادی دارد. اگر نمی‌توانید استرس و افکار منفی خود را کنترل نمایید یا استرس زندگی رومزه شما را دچار مشورت کرده، با روانشناس مشورت کنید.

3. احساس تنهایی

مطالعات علمی نشان داده است که احساس تنهایی بر عملکرد سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی دارد. در یک مطالعه روی موش‌های آزمایشگاهی مشاهده شد که استرس ناشی از احساس تنهایی باعث ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن و بالا رفتن استرس اکسیداتیو می‌شود. در دیگر تحقیقات آمده است که در آغوش گرفتن افراد می‌تواند این اثرات منفی را از بین برده و احتمال بیمار شدن را کاهش دهد.

4. کمبود ویتامین D

همه ی افراد میدانند که برای داشتن استخوان‌ها و مفاصل قوی به ویتامین D نیاز داریم. ولی این ویتامین به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک موثری می‌کند. می توانید با مصرف  غذاهایی مانند تخم‌مرغ، ماهی و غذاهای غنی شده مانند شیر و غلات ویتامین D را دریافت نمایید.

نور خورشید، منبع موثر دیگری میباشد که به دریافت و ساخت ویتامین D در بدن کمک می‌کند. در فصل گرم  تابستان، تنها کافی است که دو تا سه دفعه در هفته و هر بارده الی بیست  دقیقه دست‌ها، بازوها و صورت شما در معرض نور خورشید قرار گیرند. اما در زمستان، احتمالاً به مدت زمان بیشتری برای دریافت این ویتامین نیاز دارید.

5. مصرف برخی داروها

از داروهای تضعیف کننده ی سیستم ایمنی باید به داروهایی که برای درمان آلرژی، آرتریت، لوپوس، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) و پیوند اعضا تجویز می‌شوند، اشاره کرد. کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) که التهاب را کاهش می‌دهند و همچنین داروهای شیمی‌درمانی، نمونه‌ی دیگری از این نوع داروها هستند.

6. مصرف میزان کم غذاهای گیاهی

میوه‌ها و سبزیجات به بدن شما این اجازه را میدهند تا با ساخت گلبول‌های سفید با عفونت‌ها مواجه شده و مبارزه کند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، دانه‌ها و مغزهای خوراکی شامل مقدار بالایی روی، بتا-کاروتن، ویتامینA ، ویتامین C، ویتامین E و دیگر مواد مغذی مورد نیاز بدن میباشند. به علاوه غذاهای گیاهی به دلیل دارا بودن فیبر معده‌ی شما را پر کرده و احساس سیری را افزایش می‌دهند. بنابراین ، مصرف میزان مناسب آن‌ها با کنترل اشتها و کاهش چربی‌های انباشته شده در بدن موجب تقویت سیستم ایمنی بدن میگردد.

7. رژیم غذایی پرچرب

روغن‌ها می‌توانند فعالیت گلبول‌های سفید خون را در مقابله با میکروب‌ها بی تاثیر کنند. رژیم‌های غذایی پرچرب رفته رفته تعادل باکتری‌های روده را از بین میبرد و درنتیجه پاسخ ایمنی را دچار اختلال میکند. زیاده‌روی در مصرف قند و نمک نبر می‌تواند بر بدن تاثیرات منفی بگذارد بنابراین توصیه می‌شود از منابع پروتئینی کم چرب مانند غذاهای دریایی، مرغ و بوقلمون یا گوشت قرمز کم چرب استفاده کرده و لبنیات پرچرب را با شیر، ماست و پنیر کم چرب جایگزین کنید.

مطالعات همچنین نشان داده است که چاقی احتمال ابتلا به آنفولانزا و کرونا را افزایش می‌دهد. چاقی تعداد گلبول‌های سفید خون را کاهش داده و عملکرد آن‌ها را برای مقابله با عفونت دچار اختلال میکند.

8. سیگار کشیدن

نیکوتین سیگار می‌تواند توانایی بدن شما را در مقابله با ویروس ها کاهش دهد. نیکوتین میزان هورمون کورتیزول را افزایش داده و تولید آنتی بادی و سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهد. جالب است بدانید سیگار الکترونیکی هم روی سیستم ایمنی اثر منفی دارد. به نظر می رسد که مواد شیمیایی موجود در مایع سیگار‌های الکترونیکی پاسخ ایمنی بدن را سرکوب می‌کند. بخار موجود در  سیگارهای الکترونیکی به ریه‌ها آسیب میزند و آن‌ها را دچار عفونت می‌کند.