تشویق کودکان در تغییر رفتار آنها نقش بسیار مهمی دارد. بنابراین با پاداش دادن به رفتارهای قابل قبول کودک می توانیم باعث تقویت و تثبیت و نهایتا یادگیری رفتار مطلوب در او شویم.

هر فردی صرف نظر از سنش انتظار دارد در مقابل کار خوبی که انجام میدهد، مورد تشویق قرار گیرد. این موضوع در مورد کودکان نیز با شدت بیشتری دیده میشود. بطوری که تشویق میتواند به عنـوان یک ابـزار مهم تربیتی در اختیار والدین قرار گیرد.

چگونه کودکان را مورد تشویق قرار دهیم؟

٭ برای تشویق کودکان میتوانید از روشهای مختلف پاداش دادن استفاده کنید.

٭ برای آموزش مهارتهای جدید، کودکان را باید تشویق کرد.

پاداش های کلامی: در سنین خردسالی میتوان از پاداش های کلامی بهترین استفاده را برد. یعنی در زمانی که کودک رفتار مطلوبی را انجام میدهد با کلام محبت آمیز و نیکو او را مورد تشویق قرار دهید. مثال: به به، آفرین متشکرم و... اگر پاداشهای کلامی با توصیف کردن رفتار خوب کودک همراه باشند، نتیجه خیلی بهتری خواهند داشت. چرا که کودک کاملا متوجه کار در که انجام داده، میشود.برای مثال زمانی که کودک بعد از ورود به خانه کفشهایش را در جای مخصوص کفش گذاشت به او بگوییم، از اینکه کفشهایت را سرجایش گذاشتی، متشکرم. سعی کنید در زمان گفتن جملات تشویقی این چکلات را با احساس و هیجان بیان کنید. یعنی طرز بیان شما شاد و پر انرژی باشد.

پاداشهای غیر کلامی:

پاداشهای غیر کلامی شامل پاداشهایی هستند که از کلام است استفاده نمیگردد و با رفتارهایی ساده مثل با دست پشت کودک زدن، دست روی شانه او گذاشتن یا چشمک زدن مشخص میشود. مثال: زمانیکه فرزندتان در جمع دوستانش هست و میخواهید او را به دلیل رفتار مناسبی که انجام داده تشویق کنید میتوانید با چشمک زدن این کار را انجام دهید.

نـکـتـه: بهتر است این نوع اظهار محبت و علاقه را به دفعات بیشتری با کودکان داشته باشید و فقط به عنوان پاداش از آنها استفاده نکنید. گاهی می  توان کارهایی را که کودک واقعا علاقه مند به انجام آنها میباشد را به عنوان جایزه در نظر گرفت. این کارها ممکن است شامل انجام یک بازی، خواندن یک داستان یا رفتن به سینما و یا یک گردش دسته جمعی باشد.

مثال: برای پاداش دادن به رفتار مطلوب کودک که انجام تکالیف مدرسه اش بوده است، میتوانیم به او بگوییم: آفرین، چون مشق هایت را زود نوشتی میتوانی ساعت پنج فیلم ببینی.

گاهی از وسایل و اشیاء مورد علاقه کودک برای پاداش دادن استفاده میکنیم. ماننداسباب بازی. مثال: اگر اتاقت را امروز عصر مرتب بکنی آن اسباب بازی که دوست داری برایت میخرم. یک فایده دیگر این فعالیتها به جز ایجاد انگیزه در کودک، بهبود ارتباط والدین کودک میباشد.

باید توجه داشت که این نوع پاداش ها با باج خواهی تفاوت دارد، چرا که این پاداشها در مقابل انجـام کار درست و افـزایش انگیزه داده میشود در حالیکه بـاج یا قبل از انجام رفتار داده میشود و یا در مقابـل انجام کار غلط و نادرست پرداخت میشود

دو نکته در تشویق:

1) تشویق باید بلافاصله بعداز انجام رفتار خوب صورت گیرد.

2) تشویق در شروع  یک رفتار خوب مثال به موقع خوابیدن به صورت مکرر و برای ایجاد انگیزه بیشتر انجام میشود و برای جلوگیری از وابسته شدن کودک به این پاداش ها وقتی رفتار ثبات پیدا کرد به تدریج این تشویق ها را کم کرده و به صورت گاهگاهی ارائه میشوند.

چگونه درمورد فعالیت تشویقی تصمیم بگیریم؟

سعی کنیم فعالیت ها و علایق کودک را به خاطر بسپاریم. مثال: خرید یک شی، یا بردن به پارک و...، از خود کودک سوال کنیم که دوست دارد برای او چه جایزه ای در نظرگرفته شود؟

 چند فعالیت را در نظر بگیریم و از کودک بخواهیم یکی را انتخاب کند. این موارد میتواند به شما کمک کند تا در زمان تشویق کودک، تصمیم گیری در مورد انتخاب نوع آن راحتتر و سریعتر باشد.

اصول مهم در پاداش دادن:

٭ پاداش باید بلافاصله پس از رفتار مطلوب باشد. بطوریکه همان لحظه که کودک رفتار مناسب را انجام داد، بلافاصله با پاداش های کلامی و بسته به نوع رفتار با انواع دیگر پاداش ها او را مورد تشویق قرار دهیم.

٭ پاداش باید درشروع رفتار مطلوب توسط کودک داده شود و برای تکرار رفتار مناسب تا زمانی که رفتار مطلوب ثابت شود، باید تشویق کودک ادامه یابد.

٭ فقط به رفتارهای مطلوبی که میخواهیم ادامه پیدا کند، پاداش دهیم.

٭ در تشویق کلامی بهتر است تشویق با توصیف آن رفتار همراه باشد. مانند: از اینکه اینقدر زیبا مینویسی خیلی خوشحالم. زمانی که میخواهیم کودک یک رفتار جدید را شروع کند،استفاده از پاداش کاربرد زیادی داشته و باعث تقویت یادگیری رفتار میشود.

منبع: کتاب مهارت های فرزندپروری فاطمه زارع