اصول تربیت کودکان (۲)
تربیت سازنده،روشی است که در آن رشد کودکان تقویت و رفتار آنان به گونه ای سازنده و بی ضرر مدیریت میشود. این شیوه بر اساس ارتباط خوب و توجه مثبت به کودکان،برای کمک به رشد آنها پایه ریزی شده است.کودکانی که با شیوه تربیت سازنده پرورش می یابند،احتمال رشد مهارت ها و ایجاد احساس خوب نسبت به خود در آنها بیشتر و احتمال بروز مشکلات رفتاری در آنها کمتر است.
به کودک آنچه را باید انجام دهد بگویید:
وقتــی مشــکل رفتاری رخ می دهد، سریع عمل کنید. به کودک خــود نزدیک شــوید. توجه او را جلب کنید و به او آنچه را که باید انجام دهد بگویید مثال: علی همین الان دست از هل دادن خواهرت بردار و با او بازی کن !.اگر مشــکل رفتاری متوقف شــد، کودک را برای انجام آنچه که از او خواسته شده تحسین کنید.
دستورات خود را با زمانی خلوت تقویت کنید:
اگر مشــکل رفتاری ادامه پیدا کرد یا در طول ســاعت بعد مجدداتکــرار شــد، به کــودک آنچه را که اشــتباه انجام داده است بگویید تو دســت از هل دادن خواهرت برنداشــتی و پیامد آن پس حالا بــه زمان خلوت بــرو. آرام و قاطع باشــید، در صورت لزوم اگر کودک خودش نمی رود خودتان او رابه زمان خلوت ببرید. اعتراضــات او را نادیده بگیرید و بحث و مشاجره نکنید .
به کودک قوانین را یاد آوری کنید:
همان طــور که کودک را در زمان خلوت قــرار می دهید به او یاد آوری کنید که اگربرای مدت تعیین شده ساکت بماند می تواند بــه فعالیت قبلی اش باز گردد. اگر کــودک در زمان خلوت آرام نمی نشیند از زمان محرومیت ( زمــان محرومیت: متوقف کــردن فعالیــت های کودک برای چند دقیقه مانند: خاموش کردن تلویزیون هنگام مشــاجره کودکان بر سر نگاه کردن برنامه خاص )اســتفاده نمایید .وقتــی زمان خلوت تمام شــد، موضــوع را یــادآوری نکنید. کودک را تشویق کنید که کاری انجام دهد یا بــه فعالیت قبلی اش برگردد. بعد از زمان خلوت، کــودک رابــرای انجام رفتار مطلوبش تحســین کنید. اگر مشــکل رفتاری مجدد رخ دهد، الزم است زمان خلوت را تکرار کنید.
اتاق خلوت را برای مواجهه با رفتارهای نامطلوب شدید(3 سال به بالا):
استفاده از اتاق خلوت یک شیوه مثبت برای کنتــرل رفتارهای نامطلوب کودک است برخالف فریاد زدن، تهدید کردن، یا کتک زدن که نه تنها کارآیی مناسب را ندارند، بلکه آســیب رسان نیز هستند. این روش هنگامی که به طور صحیح استفاده شود، می تواند روش بســیار مؤثری بــرای کمک بــه کــودکان در یادگیری کنترل بر رفتار خود و بروز رفتارهای مطلوب باشد. در زمان استفاده از اتاق خلوت لازم است آرام باشــید. اگر عصبانی شوید احتمال دارد کنترل خود را از دســت بدهید و به کودک آســیب برســانید اتاق خلوت اتاقی اســت که دور از بقیه قرار دارد. درب اتاق را بــاز بگذارید گرچــه در صورتی کــه کودک در اتاق نماند، ممکن است لازم باشد آن را ببندید. اتــاق خلــوت این فرصــت را به همــه می دهــد کــه آرام باشند. شــما می توانید از اتاق خلــوت زمانی اســتفاده کنید که کــودک در زمــان خلوت نمــی مانــد و یــا از آن بــه عنــوان نتیجــه پرخاشــگری های کودک و یا رفتارهای نامناسب جدی مثل آســیب زدن بــه دیگرکودکان استفاده کنید.اگر اتــاق خواب کودک پر از اسباب بازی و ســایر چیزهای مورد علاقه کودک اســت، شما ممکن است مجبور شوید اتاق دیگری را برای استفاده به عنوان اتاق خلوت در نظــر بگیرید. اتاق خلوت باید اتاقی باشــد که مورد عالقه کودک نباشــد،ولی نور و تهویه مناسب داشته باشــد و وسایل خطرناک در آن اتاق نباشد .مثال:سارا : علی برو گمشو !ً مادر : سارا قبال به تو گفته بودم در صورت به کار بردن کلمات زشت تنبیه می شوی! حاال باید 5 دقیقه روی صندلی توی راهرو بنشینی!سارا : نخیر دوست ندارم، علی من را اذیت کرد، حقش بود به او اینطوری بگویم!مادردست سارا را گرفت و او را به سمت صندلی کشید.سارا شروع به فریاد کشیدن کرد . مادر: سارا اگر 5 دقیقه اینجا ننشستی، مجبورم تو را توی اتاق بگذارم!ساراآرام نشد. مادر دســت او را گرفت و در حالی که او را به ســمت اتاق می برد گفت: زمان تو از وقتی شروع می شود که ساکت دراتاق بمانی!ســارا بعد از کمی گریه آرام گرفت و مادر زمان را نگاه کرد.بعد از 5 دقیقه گفت: سارا می توانی از اتاق خارج شوی!
مهارت تشویق رفتار مطلوب در کودکان:
تشویق کلامی کودکان همراه با توصیف رفتاری :تمام کودکان و بزرگسالان دوســت دارند که از آنها تعریف شود. تحســین کردن ممکن است فقط تأیید کلامی شما باشد چه دختر خوبی!، یا تحسین همراه با توصیف رفتار مطلوب ،من واقعابازی لوازم خود را مرتب کردی خوشحالم! از بیان صحبت هایی که مشــکل رفتاری ایجاد می کند پرهیز کنید،خیلی خوب است که می بینم شما دو تا به نوبت بازی می کنید و دعوا نمی کنید!
نشان دادن توجهات غیر کلامی : راه های بسیاری برای نشان دادن توجه وجود دارد. یک لبخند، چشمک، بغل کردن و .... و انواع مختلف توجه که کودکان از آن لذت می برند و می توانند برای تشویق رفتاری که دوســت دارید استفاده شوند. این اعمال به کودک نشان می دهد که چقدر از رفتار او خوشحال هستید.
فعالیت های لذت بخش برای کودک فراهم آوردن : فعالیت های جالب و سرگرم کننده برای کودکان، آنان را به مستقل بازی کردن تشویق می کند. اســباب بازی ها و فعالیت ها برای جالب بودن نیازی نیست که گران باشند.
آموزش رفتارها و مهارت های جدید به کودکان: مشخص کردن اهداف:قبل از این که مهارتی را به کودک خود بیاموزید، از توانایــی او برای انجام آن فعالیت اطمینان حاصل کنید. از روند رشــد طبیعی کودکان آگاه شــوید و براســاس آن، اهــداف خود را تنظیم نمایید.
الگوی خوبی باشید: همه ما از طریق دیدن یاد می گیریم، برای تشــویق کودک به انجام رفتارهای جدید، به او اجازه دهید که شــما را تماشا کند. آنچه را که انجام می دهید توصیف کنید و به کودک اجازه دهید از عمل شما تقلید کند.
فراهم کردن محیط برای آموزش یک رفتار: برای آموزش یک مهارت از قبل برنامه ریزی کنید و محیط را از جهت ایمن بودن، ســرگرم کننده بودن و امکانات لازم برای یادگیری آماده کنید.